Gençlerin Evlenme Arzusunu Belirtme Teknikleri
Anadolu’da evlenme çağma gelen veya evlenmek isteyen erkekler, bu arzularım çeşitli şekillerde yakınlarına ima ederler. Bir erkeğin babasına böyle bir arzuyu söylemesi töreye aylarıdır. O, ancak annesine söyleyebilir. Annesi de babasma iletecektir. Bazen bu da mümkün olmayabilir. O takdirde araya kardeşler girer; onlar büyüklerine iletirler. Kızların bu hakları daha da sınırlıdır. Ancak, bazı bölgelerimizde, belirli yollarla bu arzularım ortaya koyabilirler. Bunun da, görücüsü geldiği halde ailesinin cevap vermekte gecikmusi gibi hallerde yapıldığı unutulmamalıdır. Yaşı geçtiği halde evlenemeyen kızlarım ana baba, “çıra demiri”, “sirke mayası”, “kendürük bereketi” diye teselli ederken konu komşu da, “hırsız almaz”, “kötü düve”, “sığırda kalan” gibi adlar takarlar (Çankırı).Erkekler arasında evlenme arzusunun belirtilmesi genellikle pilava kaşık saplama şeklinde olmaktadır (Aksaray, Gülşehir, Kula, Maden, Saimbeyli, Sürmene, Ürgüp). Yemekle ilgili diğer belirtileri ise şöyle sıralayabiliriz: Yemek beğenmez (Çankırı, Antakya), yemek kablarını kırar (Rize, Elazığ), pilava yüzük veya para karıştırır (Gümüşhane), kaşıkla tabağa vurur (Rize).
Delikanlı, evlenme isteğini yakınlarından birine, meselâ kardeşine, yakın bir akrabasına söyler. Bunlar durumu anneye veya babaya açarlar (Boyabat, Çorum, Emirdağ, Erzincan, Espiye, Göynücek, Refahiye, Suşehri). Yakınma ayrıca hangi kıza gönlünün düştüğünü de söylerler (Göksün).
Gurbete gideceğini, artık evin kendisine dar geldiğini ifade etmek de bir arzu belirtme yoludur (Diyarbakır, Hatay, Niğde, Malatya). Gurbet, bazen belirli bir yer, Anadolu’dan her yola çıkanın uğrayacağı İstanbul’dur (Ürgüp).
Çok değişik ve orijinal arzu bildirme yolları arasında şunları sayabiliriz: Çorapları değişik renklerde giymek (Sürmene), annesiyle babasının yattığı yatağı yorgana dikmek (Sürmene), babasının cebine bozuk para koymak (Çorum), vb.
Hemen her bölgemizde görebildiğimiz bir yol da, babamn ayakkabısının eşiğe çivilenmesidir (Bayburt, Gülşehri, Çorum, Gümüşhane, Mecitözü, İskilip, Kula, Sorgun). Eve geç gelmek, sabah geç kalkmak, her şeye küsmek gibi yollarla arzusunu belirten genç, bütün bunların anlaşılmaması halinde annesinin ayakkabısını nal çivisiyle eşiğe çakar (Çankırı).
Bıyık bırakmak (Sarıkamış, Posof), durgunlaşmak (Bayburt), huzursuzluk yaratmak (Posof, Elazığ), sebepsiz küsmek (Diyarbakır)de evlenme arzusunun belirtildiği şekillerdir.
Az da olsa kızların da bu yola başvurduklarını yukarıda söylemiştik. Onların arzu belirtme yollarını da şöyle sıralayabiliriz:
Bulaşıkla, süpürge ve tavukla döğüşür (Sorgun), sık sık su getirmeye gider (Posof), öleceğini (Niğde), Allah’ın canını alıp kendisini’kurtarmasını (Ürgüp) söyler. Hırçınlaşır (Sorgun, Yozgat), itaatsizleşir (Diyarbakır), ayıp olduğu için söyleyemeyince iş yaparken sert hareket eder, canından usandığım söyler (Hatay).
Bunlar ve diğer törelerimiz eski yılların izlerini taşımaktadır. Bazı köylerimizde bile bu tür törelerimiz unutulmaya yüz tutmuştur. Büyük şehirlerimizde ise yeni hayatın gereği olan yeni töreler ortaya çıkmaktadır.
0 yorum:
Yorum Gönder